Wat Zoon wil gaan doen na zijn eindexamen is nog een raadsel. Ik in de stress, hij super relaxt. Ik zoek naar Open Dagen, studierichtingen en google ‘gap year’. Hij maakt zich nergens druk om. Ik ken teveel voorbeelden van pubers die een ’tussenjaar’ nemen en vervolgens een jaar lang op de bank chips herkauwen. Geen fijn vooruitzicht. Daarom ga ik in gesprek met studiekeuze begeleider Jolande Loos.

‘Dromen mag’

In Nederland beginnen elk jaar ongeveer 490.000 studenten aan een HBO-studie, waarvan maar liefst 30 procent vervolgens na een jaar afhaakt. Bij de universitaire studies ligt het uitvalspercentage lager, op gemiddeld 7%. De reden is vaak een verkeerde studiekeuze. Zeker sinds studenten met fikse studieleningen worden opgescheept is de druk extra hoog om de juiste keuze te maken. Het studieaanbod is enorm en pubers staan bepaald niet bekend om hun daadkracht, focus en standvastigheid. 

Ik vraag aan een vriend van mijn zoon hoe hij gaat bepalen wat te gaan studeren na het eindexamen.

‘Mijn moeder bedenkt dat’, is het antwoord.

Ik heb thuis een exemplaar rondlopen die over een paar maanden eindexamen doet en (nog) geen plan heeft qua vervolgstudie. ‘Dat duurt ook nog eeuwen dus waar maak je  je druk om’, mompelt Zoon als ik vraag wat hij zou willen doen na zijn HAVO. Ook zijn vriendencluppie blinkt niet echt uit in mooie volzinnen als ik vragen stel over studiekeuze.

‘Kweenie’ is een veelgehoord antwoord op de vraag ‘Wat wil je gaan doen na je eindexamen? ‘

Als er nog weinig duidelijkheid is over het toekomstperspectief kan een studiekeuzetraject uitkomst bieden. Maar wat houdt dat nou in en heeft mijn puber er ook wat aan? Ik besluit de proef op de som te nemen en mijn zoon een studiekeuze-traject te laten volgen. Jolande Loos begeleidt pubers in hun zoektocht naar een passende studie. Ik spreek haar op een doordeweekse ochtend op haar kantoor in Venlo.

coming of age

Studiekeuzebegeleider Jolande Loos

Studiekeuze begeleider Jolande Loos: ‘Dromen mag’

 

Jolande, hoe ben je in dit vak terechtgekomen?

‘Ik heb 21 jaar in het onderwijs gezeten en ben onder andere decaan en vertrouwenspersoon geweest. Ik heb altijd met jongeren gewerkt en vond dat ook heerlijk om te doen. Op een gegeven moment werd mijn man voor vier jaar naar Dubai uitgezonden voor zijn werk. Ik ging, met onze twee dochters, mee. Na vier jaar kwamen we terug naar Nederland en had ik geen baan meer. Dat vond ik heel lastig. Terug naar het onderwijs trok mij niet meer, voor mezelf beginnen des te meer. Zo besloot ik studiekeuzebegeleider te worden. Zo kan ik met jongeren blijven werken, iets betekenen voor ze.

Hoe pak je een traject aan met een puber die niet weet wat ie wil?

De zestien/zeventienjarigen die hier komen zijn natuurlijk allemaal heel verschillend. Ik breng eerst samen met de leerling hun persoonlijkheid in kaart. Hoe steken ze in elkaar? Waar worden ze blij van? Waar krijgen ze energie van? Wat kost hen juist energie? De testuitkomst geeft een bepaald beeld.

Nemen ze graag de leiding of niet?’.

We doen dit traject echt samen. Mijn pubers komen altijd hun afspraken na, komen zelden of nooit te laat. Het is mijn ervaring dat ze zelf ook willen uitvogelen welke richting ze op willen na hun middelbare school. Na de eerste test weten we wat hun sterke punten zijn. Kijken ze liever de kat uit de boom of zijn ze assertief. Nemen ze graag de leiding of niet?’, antwoordt Jolande terwijl ze me een voorbeeld van een test laat zien.

Dit traject kan mijn zoon van pas komen. Ik maak een afspraak voor zoonlief en laat hem deze in zijn agenda schrijven. Het is zijn leven, hij moet het zelf uitvogelen. Zoon vergeet vervolgens in zijn agenda te kijken waardoor ik hem op de ochtend van de afspraak uit bed moet trekken en hij in recordtempo naar Jolande fietst. Tien minuten te laat! Twee uur later vraag ik Zoon nieuwsgierig hoe de eerste test is gegaan.

‘De meeste vragen waren gemakkelijk al leken ze ook wel op elkaar. Dan was het lastig kiezen. Jolande gooide een kan water over haar laptop. Maar die werkte gelukkig nog. En ze vond het niet erg dat ik een beetje te laat was’.  Tot zover het diepte-interview met Zoon.

Wat gebeurt er nadat je de persoonlijkheid in kaart hebt gebracht?

Jolande: ‘Als we eenmaal weten hoe iemand in elkaar steekt dan verbind ik die persoonlijkheidskenmerken aan studierichtingen. Dit is allemaal nog vrij globaal en wordt in een later stadium gefilterd. Nu komen er ook andere zaken aan bod. Wil je op kamers of liever dicht bij huis gaan studeren? Wil je later een villa en een mooie auto of is een flatje ook prima? Uiteindelijk houden we een aantal studies over die goed zouden passen. Die studies worden thuis rustig bekeken en de leerling schrijft kort voor me op wat de studie inhoudt. Uiteindelijk houden we twee of drie studies over die het beste passen’.

Een andere vriend van zoonlief pakt zijn studiekeuze wat gestructureerder aan:

‘Ik kijk eerst naar de vakken waar ik feeling mee heb. Dan onderzoek ik welke studies daarbij horen. Dat ga ik die websites bekijken en selecteer ik een paar studies. Ik denk dat ik dan open dagen ga bezoeken’.

 

coming of age

 

Merk je dat er veel druk op pubers ligt?

Jolande: ‘Ze leven in een heel andere tijd dan waarin wij zijn opgegroeid. Social media, ongekende mogelijkheden en kansen, de druk van het leenstelsel en een grote betrokkenheid van ouders kan zeker de druk vergroten. Zeker het laatste Coronajaar maakte het er niet gemakkelijker op. Open Dagen zijn online, op school kwamen geen gastsprekers iets vertellen over een studie. Dat heeft hen zeker beperkt’.

 

Weer een vriend: ‘Ik kies een studie met korte reistijd want ik wil wel elk weekend voetballen en mijn vrienden zien. Ik wil een leuke baan waarmee ik veel geld verdien’.

Wat zijn de valkuilen voor een ouder met een puber die niet weet wat ie wil.

Jolande denkt even na en draait eens aan haar oorbel voordat ze, voorzichtig formulerend, antwoord geeft. ‘Ouders zijn heel betrokken. Ze willen het beste voor hun kind. Ze kunnen ook overbezorgd zijn. Ik denk dat de grootste valkuil is dat je je kind onbewust een richting op stuurt of ze van een bepaalde richting weghoudt.

‘dromen mag’.

Dat je je kind met vragen als ‘is dat wel wat voor jou? ‘Zou je dat wel doen?’ een andere kant op probeert te sturen, de puber in kwestie laat twijfelen. Ik ben ervan overtuigd dat als een kind vol overtuiging een bepaalde richting kiest, de studie echt leuk vindt, het hoe dan ook goed zal komen met zijn toekomst. Ik zeg altijd ‘dromen mag’. Ik zou een puber niet uit zijn droom halen. Ook al is het misschien niet heel realistisch wat hij/zij wil. Met een vmbo-diploma is het bijvoorbeeld lastig om piloot te worden maar voordat je dat helemaal afkapt kun je ook gaan kijken naar manieren om een studie te vinden die daarbij aansluit, die een eerste stap in de richting is”.

Ik vraag een vierde vriend van Zoon hoe hij zijn vervolgstudie kiest

‘Ik kies waar ik goed in ben, het liefst een beetje dichtbij. Ik wil financieel onafhankelijk zijn later. Of een hele rijke vriendin zoeken!’

Wat kun je doen om je kind te helpen?

Als ouder kun je met je kind het gesprek aangaan over zijn toekomstbeeld. Dat doe ik hier ook. Ik vraag dan of ze later in een appartement willen wonen of dat ze toch echt graag een huis met een tuin willen. We praten over de beroepen die bij de studies horen, wat dat inhoudt qua werk en hoeveel je ongeveer gaat verdienen. Het grote voordeel van mijn studiekeuzetraject is dat ik van veel meer studies op de hoogte ben. Zo kan ik veel beter filteren wat past en wat een goede optie zou zijn. Voor het eerst krijgt de puber een beeld van zijn eigen ‘ik’ op papier. Dat is bijzonder voor ze. Het geeft ze vertrouwen in het maken van de uiteindelijke keuze’.

Zoon zit nog keurig in zijn traject. Hij zit nu in de fase ‘Open Dagen bezoeken’. De Open Dagen die vallen op een zaterdag, en dat zijn er veel, wil hij liever niet bezoeken want dat mist hij zijn voetbalwedstrijd. Ik voel mijn stresslevel al weer pieken. Na enig aandringen duikt hij toch wat dieper in de materie en laat hij zijn moeder weten het volste vertrouwen te hebben in een goede uitkomst.

‘Komt goed mam’, antwoordt hij en geeft me een por in mijn zij. Nu geeft hij dit antwoord op 99% van alle vragen die ik hem stel maar toch merk ik dat hij door dit keuzetraject bewuster met zijn toekomst bezig is. Hij staat open voor studies waarvan hij eerst niet wist dat ze bestonden. Wat het precies gaat worden is nog niet zeker maar er zijn duidelijke richtlijnen aangebracht en dat geeft rust.

Meer over het werk van Jolande vind je hier

Queze77

Meer lezen over Zoon?

Pubers zij vreemde wezens